Hướng dẫn bài “Thực hành về hàm ý (tiếp theo)” văn học 12 ngắn, chi tiết nhất 

Hướng dẫn bài “Thực hành về hàm ý (tiếp theo)” văn học 12 ngắn, chi tiết nhất ,giúp củng cố và nâng cao kiến thức cơ bản về hàm ý, cách tạo hàm ý, tác. dụng của hàm ý trong giao tiếp hàng ngày.

Bài “Thực hành về hàm ý” số 1

Câu 1 trang 99 SGK ngữ văn 12 tập 2:

a. Lời bác Phô gái thực hiện hành động van xin, ông Lí đã đáp lại bằng một hành động mỉa mai: mỉa mai thói qurn nặng về tình cảm yếu đuối, hay thiên vị cá nhân (mà theo ông, việc quan cần phải lí trí, cứng rắn, khách quan…) . Bằng hành động mỉa mai đó, ông Lí đã kiên quyết khước từ lời van xin của bác Phô

b. Chọn đáp án D

Câu 2 trang 99 SGK ngữ văn 12 tập 2:

a. Câu hỏi đầu tiên của ông Từ không chỉ hỏi về thời gian mà quan trọng hơn là có hàm ý: Nhà hết tiền tiêu rồi và nhắc khéo đã đến ngày đi nhận tiền nhuân bút hàng tháng.

b. Câu nhắc khéo của Từ (lượt lời thứ 2) thực chất có hàm ý: nhắc khéo Hộ về việc đến hạn trả tiền thuê nhà

c. Cả hai lượt lời, Từ tránh việc nhắc đến vấn đề cơm áo gạo tiền:

Từ hiểu Hộ đã phải chịu nhiều áp lực trong cuộc sống: cay đắng xa rời mộng văn chương, sống dằn vặt day dứt giữa mộng tưởng và hiện thực…

=> vấn đề cơm áo gạo tiền là vấn đề tế nhị với Hộ, vì nó, anh đã phải hi sinh nhiều thứ trong đời trai trẻ của mình

=> Từ nói vậy để tránh gây bực dọc, khó chịu cho chồng.

Câu 3 trang 100 SGK ngữ văn 12 tập 2:

  • Lớp nghĩa tường minh của bài thơ là nói về sóng biển.
  • Hàm ý: tình yêu đằm thắm của một người con gái
  • Sóng là một tín hiệu thẩm mĩ, những từ ngữ nói về sóng có lớp nghĩa thứ hai là nói về tình yêu đôi lứa. Hai lớp nghĩa này hòa nguyện, phối hợp với nhau trong suốt bài thơ. Tác phẩm văn học dùng cách thể hiện bằng hàm ý thì sẽ nổi bật đặc trưng tính hình tượng, đặc trưng hàm súc, giàu ý nghĩa

Câu 4 trang 100 SGK ngữ văn 12 tập 2:

Chọn phương án D

Câu 5 trang 100 SGK ngữ văn 12 tạp 2:

Các câu trả lời có hàm ý cho câu hỏi “Cậu có thích truyện Chí Phèo của Nam Cao không?” là:

  • Ai mà chẳng thích?  (rất thích)
  • Hàng chất lượng cao đấy     (Hay lắm, tớ thích)
  • Xưa cũ như Trái Đất rồi      ( không thích)
  • Ví đêm…chi nhường cho ai?   (Xuất sắc, thích lắm)

 

Bài “Thực hành về hàm ý” số 2

1- Đọc đoạn trích và phân tích theo các câu hỏi (SGK)

a) Lời bác Phô gái thực hiện hành động van xin, cầu khẩn ông lí và đáp lại bằng hành động nói như thế nào?

b) Lời đáp của ông Lí có hàm ý gì? (Chọn đáp án đúng và đủ nhất)

Gợi ý:

a) Bác Phô gái van xin: “Thầy tha cho nhà con, đừng bắt nhà con đi xem đá bóng nữa”. Lời đáp của ông Lí: “ồ, việc quan không phải thứ chuyện đàn bà của các chị”.

Nếu là cách đáp tường minh phù hợp thì phải là lời chấp nhận sự van xin hoặc từ chối, phủ định sự van xin. ở đây, lời đáp của ông Lí tuy thực chất mang sắc thái quan trọng hóa, nhưng trong hoàn cảnh, người đọc lại thấy sự mỉa mai.

b) Chọn đáp án D.

2- Đọc và phân tích đoạn trích (SGK)

a) Câu hỏi đầu tiên của Từ là hỏi về thời gian hay còn có hàm ý gì khác?

b) Câu nhắc khéo ở lượt lời thứ hai của Từ thực chất có hàm ý nói với Hộ điều gì?

Gợi ý:

a) Câu hỏi đầu tiên của Từ: “Có lẽ hôm nay đã là mồng hai, mồng ba đây rồi mình nhỉ?”. Không phải chỉ hỏi về thời gian mà thực chất, thông qua đó Từ muốn nhắc khéo chồng nhớ đến ngày đi nhận tiền. (Hàng tháng cứ vào kì đầu tháng thì, chồng Từ đều đi nhận tiền).

b) Câu “nhắc khéo” thứ hai: “Hèn nào mà em thấy người thu tiền nhà sáng nay đã đến…”. Từ không nói trực tiếp đến việc trả tiền nhà. Từ muốn nhắc Hộ đi nhận tiền về để trả các khoản nợ (Chủ ý vi phạm phương châm cách thức)

c) Tác dụng của cách nói trên:

– Từ thể hiện ý muốn của mình thông qua câu hỏi bóng gió về ngày tháng, nhắc khéo đến một sự việc khác có liên quan (người thu tiền nhà)… Cách nói nhẹ nhàng, xa xôi những vẫn đạt được mục đích. Nó tránh được ấn tượng nặng nề, làm dịu đi không khí căng thẳng trong quan hệ vợ chồng khi lâm vào hoàn cảnh khó khăn.

3 – Đọc bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh và cho biết lớp nghĩa tường minh và hàm ý cùa bài thơ. Hàm ý được thể hiện qua các phương tiện ngôn ngữ như thế nào? Hàm ý mang lại hiệu quả và tác dụng nghệ thuật như thế nào cho tác phẩm văn học?

Gợi ý:

a- Lớp nghĩa tường minh và hàm ý của bài thơ Sóng:

– Lớp nghĩa tường minh: Cảm nhận và miêu tẳ hiện tượng sóng biển với những đặc điểm, trạng thái của nó.

– Lớp nghĩa hàm ý: vẻ đẹp tâm hồn của người thiếu nữ đang yêu: đắm say, nồng nàn, tin yêu.

b- Hàm ý được thể hiện qua các phương tiện ngôn ngữ rất phong phú và đa dạng, nhưng chủ yếu nhờ các ẩn dụ, hoán dụ và ngữ cảnh.

c- Tác phẩm văn học dùng cách thể hiện có hàm ý sẽ tạo nên tính hàm súc, đa nghĩa, biểu đạt cảm xúc, tư tưởng của tác giả một cách tế nhị, sâu sắc.

4- Qua các bài tập thực hành về hàm ý, anh (chị) thấy cách nói có hàm ý mang lại tác dụng gì? (Chọn đáp án đúng)

Gợi ý

Chọn đáp án D.

5- Chọn cách trả lời có hàm ý trong câu hỏi: “Cậu có thích truyện Chí Phèo của Nam Cao không?”

Gợi ý:

Cách trả lời có hàm ý cho câu hỏi: “Cậu có thích truyện Chí Phèo của Nam Cao không?”

+ Ai mà chẳng thích?

+ Hàng chất lượng cao đấy!

+ Xưa cũ như trái đất rồi!

+  Ví đem vào tập đoạn trường

Thì treo giải nhất chi nhường cho ai?

 

Bài “Thực hành về hàm ý” số 3

Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 12, tập 2 – trang 99)

a) Lời bác Phô gái thực hiện hành động van xin, cầu khẩn: “Lậy thầy…thầy tha cho nhà con, đừng bắt nhà con đi xem bóng đá vội”. Ông Lý đáp lại bằng một hành động nói hàm ý giễu cợt để từ chối mà không dùng từ trực tiếp “Ô, thứ quan không phải thứ việc đàn bà các chị” để mỉa mai thói quen yếu đuối, nặng tình cảm , ông Lí đã kiên quyết từ chối lời van xin của bác Phô.

b) Lời chối từ của ông Lí một cách gián tiếp, khước từ sự van xin, mỉa mai.

→ Chọn đáp án D

Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ văn 12, tập 2 – trang 100)

a) Câu hỏi của Từ không nhằm hỏi thời gian mà quan trọng hơn hàm ý nhắc khéo đến ngày đi nhận nhuận bút hàng tháng

b) Câu nhắc ý nhị của Từ (lượt lời thứ hai) có hàm ý: nhắc khéo Hộ sớm nhận tiền để về trả tiền sinh hoạt

c) Từ cố ý tránh nhắc tới cơm áo gạo tiền trong cả hai lượt lời: Từ biết việc lấy Từ là Hộ có thêm gánh nặng, Hộ phải rời bỏ mộng văn chương vì hiện thực. Cơm áo gạo tiền là vấn đề tế nhị với Hộ, vì nó anh phải hi sinh nhiều thứ trong đời trai trẻ của mình

→ Từ khéo léo tránh đi sự khó chịu cho chồng

Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ văn 12, tập 2 – trang 100)

Lớp nghĩa tường minh của bài thơ nói về sóng biển

– Hàm ý: nói về vẻ đẹp tâm hồn của người con gái đang yêu

– Sóng là tín hiệu thẩm mĩ, từ ngữ nói về sóng có lớp nghĩa thứ hai nói về tình yêu lứa đôi. Sóng và em là hai hình ảnh đan cài xuất hiện trong suốt bài thơ, tác phẩm văn học dùng cách thể hiện hàm ý để  nổi bật tính hình tượng, hàm súc một cách tinh tế.

Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ văn 12, tập 2 – trang 100)

Đáp án D

Câu 5 (Sách giáo khoa Ngữ văn 12, tập 2 – trang 100)

Câu trả lời hàm ý câu hỏi “Cậu có thích truyện Chí Phèo của Nam Cao không?”

– Ai mà chẳng thích → tớ thích lắm

– Hàng chất lượng cao đấy → hay lắm, tớ thích

– Xưa cũ như Trái Đất rồi → không thích

– Ví đem vào… nhường cho ai → tớ thích

 

Bài “Thực hành về hàm ý” số 4

Câu 1 (trang 99 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

a. Lời bác Phô gái thực hiện hành động van xin, khẩn cầu; ông lí đã đáp lại bằng hành động nói như thế nào?

b. Lời đáp của ông lí có hàm ý gì? Chọn câu trả lời đúng.

Lời giải chi tiết:

a. Bác Phô gái van xin: “Thầy tha cho nhà con, đừng bắt nó đi xem đá bóng nữa”. Ông lí đáp lại bằng hành động nói mỉa mai: “Ồ, việc quan không phải thứ chuyện đàn bà của các chị!”

b. Chọn đáp án D.

Câu 2 (trang 99 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

a. Câu hỏi đầu tiên của Từ là hỏi về thời gian hay còn có hàm ý gì khác?

b. Câu nhắc khéo (ở lượt lời thứ hai) của Từ thực chất có hàm ý nói với Hộ về điều gì?

c. Ở cả hai lượt lời, Từ tránh nói trực tiếp đến những vấn đề “cơm áo gạo tiền”. Hãy phân tích tác dụng của cách nói trên.

Lời giải chi tiết:

a. Câu hỏi đầu tiên của Từ: “Có lẽ hôm nay đã là mồng hai, mồng ba tây rồi, mình nhỉ?”. Không phải chỉ hỏi về thời gian mà thực chất thông qua đó Từ muốn nhắc khéo chồng nhớ đến ngày đi nhận tiền (hằng tháng cứ vào kì đầu tháng thì chồng Từ đều đi nhận tiền nhuận bút).

b. Câu “nhắc khéo” thứ hai: “Hèn gì mà em thấy người thu tiền nhà sáng nay đã đến”… Từ không nói trực tiếp đến việc trả tiền nhà. Từ muốn nhắc Hộ đi nhận tiền về để tri các khoản nợ (chủ ý vi phạm phương châm cách thức).

c. Tác dụng của cách nói trên:

– Từ thể hiện ý muốn của mình thông qua câu hỏi bóng gió về ngày tháng, nhắc khéo đến một sự việc khác có liên quan (người thu tiền nhà)… 

– Cách nói nhẹ nhàng xa xôi nhưng vẫn đạt được mục đích. Nó tránh được ấn tượng nặng nề, làm dịu đi không khí căng thẳng trong quan hệ vợ chồng khi lâm vào hoàn cảnh khó khăn.

Câu 3 (trang 100 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

Đọc lại bài thơ “Sóng” của Xuân Quỳnh và cho biết lớp nghĩa tường minh và lớp nghĩa hàm ý của bài thơ là gì? Hàm ý được thể hiện qua các phương tiện ngôn ngữ như thế nào? Hàm ý mang lại tác dụng và hiệu quả nghệ thuật như thế nào cho tác phẩm văn học?

Lời giải chi tiết:

* Lớp nghĩa tường minh và hàm ý của bài thơ Sóng:

–  Lớp nghĩa tường minh: Cảm nhận và miêu tả hiện tượng sóng biển với những đặc điểm, trạng thái của nó.

–  Lớp nghĩa hàm ý: Trên cơ sở khám phá sự tương đồng giữa hình tượng “sóng” và hình tượng “em”, bài thơ diến tả tình yêu của người phụ nữ thiết tha, nồng nàn, chung thủy, muốn vượt lên thử thách của thời gian và sự hữu hạn của đời người. Từ đó thấy được tình yêu là một tình cảm cao đẹp, một hạnh phúc lớn lao của con người.

– Hàm ý được thể hiện qua các phương tiện ngôn ngữ rất phong phú và đa dạng, nhưng chủ yếu nhờ các ẩn dụ và ngữ cảnh.

– Tác phẩm văn học dùng cách thể hiện có hàm ý sẽ tạo nên tính hàm súc đa nghĩa, diễn đạt biểu xúc, tư tưởng của tác giả một cách tế nhị, sâu sắc.

 

Bài “Thực hành về hàm ý” số 5

Câu 1 (trang 99 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

a. Lời bác Phô gái thực hiện hành động van xin, cầu khẩn, ông lí đã đáp lại bằng hành động từ chối: “Ồ, việc quan không phải thứ chuyện đàn bà của các chị!”.

b, Phương án D đúng.

Câu 2 (trang 99 – 100 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

a, Câu hỏi đầu tiên của Từ không chỉ hỏi về thời gian mà còn có hàm ý để dẫn dắt việc cô nhắc chồng đã đến hạn nộp tiền nhà (và những khoản chi tiêu khác).

b, Câu nhắc khéo (ở lượt thứ hai) của Từ thực chất có hàm ý nói với Hộ về việc đã đến hạn nộp tiền nhà.

c, Cả hai lượt lời, Từ tránh nói trực tiếp đến việc “cơm áo gạo tiền”. Từ hiểu rằng Hộ phải chịu nhiều áp lực trong cuộc sống: cay đắng xa dần mộng văn chương, sống dằn vặt day dứt giữa mộng tưởng và hiện thực,…vấn đề “cơm áo gạo tiền” là vấn đề tế nhị đối với Hộ. Do đó, Từ không trực tiếp nói về vấn đề đó để tránh gây khó chịu và căng thẳng cho chồng.

Câu 3 (trang 100 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

– Lớp nghĩa tường minh và hàm ý qua bài thơ sóng của Xuân Quỳnh:

   + Lớp nghĩa tường minh: là sự vận động không ngừng nghỉ của những con sóng thực ngoài biển khơi: “Dữ dội và dịu êm ⁄ Ồn ào và lặng lẽ”.

   + Lớp nghĩa hàm ý: là những băn khoăn, suy tưởng về tình yêu của người phụ nữ trẻ. Hàm ý được thể hiện qua những hình ảnh ẩn dụ “sóng”.

– Trong văn học sử dụng hàm ý giúp mang lại những hiệu quả nghệ thuật:

   + Tạo ra nhiều lớp nghĩa phong phú, đa dạng cho tác phẩm.

   + Tạo nên tính hàm súc, cô đọng, giàu hình ảnh…

Câu 4 (trang 100 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

Phương án D

Câu 5 (trang 100 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

Chọn đáp án:

– Ai mà chẳng thích?

– Hàng chất lượng cao đấy!

– Xưa cũ trái đất rồi.

– Ví đem vào tập đoạn trường

   Thì treo giải Nhất chi nhường cho ai?

B. Kiến thức cơ bản

Hàm ý là những nội dung, ý nghĩ mà người nói không nói ra trực tiếp bằng từ ngữ, tuy nhiên vẫn có ý định truyền báo đến người nghe. Người nghe dựa vào nghĩa tường minh của câu và tình huống giao tiếp để suy ra mới hiểu đúng, hiểu hết ý của người nói..

VD: Về đến nhà, A Phủ lẳng vai ném nửa con bò xuống gốc đào trước cửa. Pá Tra bước ra hỏi:

– Mất mấy con bò?

A Phủ trả lời tự nhiên:

– Tôi về lấy súng, thế nào cũng bắn được. Con hổ này to lắm.

Suy ra : Cách trả lời cố tình vi phạm phương châm về lượng của A Phủ, với hàm ý “lấy công chuộc tội”.

 

Nguồn: Tổng Hợp

0 0 đánh giá
Đánh giá bài viết
Theo dõi
Thông báo của
guest
0 Góp ý
Phản hồi nội tuyến
Xem tất cả bình luận